Топиари цэцэрлэг (Topiary garden).

Нэгэн түүх.   1688 онд Жеймс Грэм нь Левенс цогцолборыг(Левенс Холл) авсан байна. Тэрбээр өөрийн зиндааны нийгэмлэг дээ нэр хүнтэй нэгэн байсан тул тэр үедээ нэртэй байсан Францын гаардан дизайнер Монсиеур Гуиллауми Биаумонтийг  дагуулж иржээ. Монсиеур нь хааны ордны цэцэрлэгт хүрээлэнд ажиллаж байсан бөгөөд Левенс цогцолборын цэцэрлэгт хүрээлэнг 1694 онд бий болгосон байна.

Левенс цогцолборын цэцэрлэгт хүрээлэнг энгийн хэв маягаар мөнх ногоон ургах ургамал мододтой мөн модыг шигүү суулгаж хашаа бүхий загвартай  болгож ургуулжээ. Удалгүй Англид цэцэрлэгийн загварууд өөрчлөгдөхөд эдгээр төрлийн бараг бүх хуучин цэцэрлэгт хүрээлэнг хаа сайгүй устгаж өөрчлөөд  байгалийн зураглал бүхий цэцэрлэгт хүрээлэнгүүд бий болжээ.  

Гурван зууны туршид хадгалагдсан Левенс гаардан анхны бүтээсэн гайхамшигт  дүр зураг аа хадгалж үлдсэн нь одоо гайхагдаж байна.  Энэхүү үзэсгэлэнт дүр төрхийг хадгалах, сайжруулахын тулд дөрвөн мэргэжлийн цэцэрлэгч жилийн турш ажилладаг гэнэ.

Топиари цэцэрлэг буюу гаардан (Topiary garden). Топиари гэдэг нь модыг засаж хэлбэрт оруулах эртний урлагийн нэр бөгөөд  модыг чимхлүүр засаж сонин өвөрмөц хэлбэрт оруулдаг байна. Левенс цогцолборын топиари гаардан нь дэлхийн эртний, хамгийн шилдэг, олон хэлбэрийн мөн олон модтой гэнэ. Энд зуу гаруй ширхэг ялгаатай хэлбэр дүрстэй мод байх бөгөөд тэдгээрийн олонх нь 300-аас дээш настай, 1690-ээд оноос хойш хэлбэр нь бараг өөрчлөөгүй байна. Гэсэн хэдий ч шинэ үеийнхэн шинэ модод цуглуулганд нэмж бага бага өөрчлөгджээ. 

Мөнх ногоон сийлбэрүүдийг дараах хэдэн төрөл модоор бүтээжээ: 

• Yew Taxus baccota, 
• Golden Yew Taxus baccate, 
• Aurea, 
• Box Buxus sempervirens.

Модоо тойруулаад дэвсгэр цэцгээр хээлдэг бөгөөд цэцэг ургамлыг жилдээ хоёр удаа сольдог байна. Түүний тулд цогцолборын цэцэрлэгчид 15000 гаруй нэг наст ургамлын суулгац бэлтгэж цэцэрлэгтээ тарьдаг. 

Топиарийн ихэнх хэсэг нь нэргүй боловч Шатрын ноён ба хатан,   Шүүгчдийн хиймэл үс, Ховард арслан, Аварга шүхэр, Хатан хаан Эльзабит ба түүний хүндэт шивэгчин, Мароккогийн шар айргийн аяга, дөрвөн тогос зэргийг олж харж болно гэж үздэг. 

Топиарийн зарим хэсгээр  “Scoffiah Flome Flower Tropoeolum apecicsum” гэх нэртэй авирч ургах ургамал тарьсан бөгөөд мөнх ногоон салаа навчтай,  намарт оюу-цэнхэр өнгийн жимстэй тул гоё өнгө оруулдаг. Моддыг засаж тордох нь чимхлүүр урт хугацааны ажил тул есдүгээр сараас эхлэж зориулалтын хайч шат багажаа тавьж ашигладаг. 

Левенс цогцолборын цэцэрлэг Топиари гаарданаас гадна сарнайн цэцэрлэг,  жимсний модны цэцэрлэг,  хүнсний ногоо гэх мэт олон хэсгүүдтэй бөгөөд тэднийг эвэр модыг(beech three)  ургуулж хана болгож тусгаарласан. Эвэр модны олонх нь 300 гаруй жилийн өмнө тарьсан тул хөгшинч модод тулгуур түшлэгийн тусламжтай уналгүй сайхан ургаж байна. Сарнай болон жимсний олон төрөл мод байх бөгөөд эртний олон янзын соорт хадгалагдаж тэнд ургасаар байна. Жимсний модны цэцгийг ашиглаж зөгий үржүүлэх  үүрнүүд байрлуулж тоос хүртээх жимсний ургацыг сайжруулах гээд цогцсоор нь дэмжсэн нэгэн гаардныг эндээс олж харж болно.  

Сонирхсон хүн “Levens Hall”  түлхүүр үгээр хайлт хийж дэлгэрүүлэн уншаарай. 

Топиари хэсгээс

Топиари хэсгээс

Алимны мод

Усан ориглуурын хаалт мод:
pleached lime trees

эвэр мод (beech three)

Левенс цэцэрлэгийн хэсгээс

Эвэр модоор бүтээсэн хана, дотороос нь

Хүсний ногоо, жимсны мод

Топиари гаарданы хана

Топиари мод, авгалдай мод.

Орох хаалганы үүдэнд.

Топиари гаарданлуу орох хаалга нээгдэх мөч.